Jak ustalił „Rynek Prawniczy”, piętnaście, a nawet szesnaście kancelarii prawniczych, było w sumie zaangażowanych w obsługę transakcji i innych działań prawnych związanych z procesem przejęcia firmy Lotos przez Polski Koncern Naftowy Orlen, które sfinalizowało się 1 sierpnia 2022 r., po 4,5 roku prac. Ostatnim krokiem prawnym była rejestracja połączenia spółek przez Sąd Rejonowy w Łodzi. Teraz nastąpi faktyczna integracja struktur obu firm.
Głównymi doradcami prawnymi stron tej gigatransakcji były kancelarie SMM Legal Maciak Mataczyński Czech Sikorski (1) – PKN Orlen, i Rymarz Zdort (do końca 2019 r. jej zespół działał jako Weil, Gotshal & Manges –2 i 3) – Lotosu. Ponadto przy rozlicznych umowach zbycia i nabycia udziałów i aktywów związanych z realizacją tzw. środków zaradczych, od czego Komisja Europejska uzależniła swoją zgodę na fuzję, w obsługę ich stron było zaangażowanych jeszcze dziewięć kancelarii – alfabetycznie: Allen & Overy (4), Andersen (5), Baker McKenzie (6), Clifford Chance (7), CMS (8), CSW Więckowska i Partnerzy (9), DLA Piper (10), Greenberg Traurig (11), Marek Partners (12) ze Słowacji.
Kancelaria RKKW – Kwaśnicki, Wróbel & Partnerzy (13) obsługiwała od strony prawnej lipcowe walne zgromadzenia akcjonariuszy spółek, które wyraziły zgodę na transakcję – obrady obydwu prowadził senior partner Radosław Kwaśnicki.
Przy zgłoszeniu do KE wniosku o zgodę na fuzję z kancelarią SMM Legal współpracowały brukselskie biuro francuskiej kancelarii Gide Loyrette Nouel (14) oraz butikowa kancelaria prawa konkurencji Euclid Law (15), działająca w Brukseli i Londynie.
Kancelaria White & Case (16) poinformowała „Rynek Prawniczy”, że doradzała firmie inwestycyjnej Citigroup Global Markets Europe, która była doradcą finansowym Orlenu, oraz Domowi Maklerskiemu Banku Handlowego, który pośredniczył w skierowanej do akcjonariuszy Lotosu ofercie publicznej akcji orlenowskich w związku z wymianą na nie akcji Lotosu.
Ostatnia prosta
W czerwcu 2022 r. Komisja Europejska zatwierdziła wszystkie przedstawione przez Orlen środki zaradcze oraz partnerów do ich realizacji uznając, ze ich wykonanie zagwarantuje, że konkurencja na rynku paliw i produktów ropopochodnych w Polsce i w Europie Środkowo-Wschodniej nie zostanie zakłócona powstaniem na nim nowej gigafirmy.
W tym samym miesiącu zarządy firm uzgodniły i podpisały plan połączenia. Warunkiem niezbędnym do finalizacji transakcji było wyrażenie zgody przez akcjonariuszy obu spółek na warunki połączenia, co stało się w lipcu. Akcjonariusze Orlenu zaakceptowali je większością 98,3 proc. głosów, Lotosu – prawie 99 proc. Zgodnie z planem połączenia, w zamian za jedną akcję Grupy Lotos akcjonariusze tej spółki otrzymują 1,075 akcji Orlenu, obejmując nowe akcje w podwyższonym kapitale zakładowym tejże spółki i stając się w ten sposób jej akcjonariuszami. Połączenie przeprowadzono poprzez przeniesienie całego majątku Lotosu, obejmującego wszystkie prawa i obowiązki (aktywa i pasywa), na Orlen, przy jednoczesnym podwyższeniu kapitału zakładowego Orlenu w drodze emisji akcji połączeniowych, z 534,6 mln zł do 783 mln zł. 1 sierpnia do Krajowego Rejestru Sądowego wpisano połączenie spółek, podwyższenie kapitału Orlenu oraz stosowane zmiany w jego statucie uchwalone przez zgromadzenie akcjonariuszy.
Rodzi się gigant
PKN Orlen to grupa kapitałowa z branży paliwowo-energetycznej zajmująca się przetwarzaniem ropy naftowej oraz dystrybucją produktów ropopochodnych, m.in. paliw. Ma sześć rafinerii w Polsce, Czechach i na Litwie, prowadzi też działalność wydobywczą w Polsce i w Kanadzie. Elektrociepłownia Orlenu we Włocławku produkuje z gazu parę technologiczną dla należącej do koncernu firmy chemicznej Anwil oraz energię elektryczną dla grupy kapitałowej i Krajowego Systemu Elektroenergetycznego. Zatrudnia ponad 20 tys. pracowników. Głównym akcjonariuszem jest Skarb Państwa, który w wyniku fuzji zwiększa swój udział z 27,5 proc. do 35 proc. akcji.
Firma Lotos była kontrolowaną przez Skarb Państwa grupą kapitałową skupiającą kilkanaście spółek, głównie z branży poszukiwań, wydobycia oraz przetwórstwa ropy naftowej i dystrybucji produktów ropopochodnych (paliw, olejów, asfaltów, smarów, parafin itp.). Najważniejszą jej częścią była rafineria ropy naftowej w Gdańsku, druga pod względem przerobu w Polsce. W grupie były też rafinerie w Czechowicach, Jaśle i Gorlicach oraz spółka Petrobaltic zajmująca się poszukiwaniem i wydobyciem ropy naftowej na Morzu Bałtyckim.
Rafineria w Gdańsku powstała w połowie lat 70. Była to jedna z pierwszych inwestycji w PRL opartych na zachodnich technologiach. Do dziś czterokrotnie zwiększyła produkcję i z regionalnej rafinerii stała się ogólnopolskim koncernem paliwowym mającym oddziały w Norwegii i na Litwie, eksportującym paliwa, oleje i asfalty do kilkudziesięciu krajów.
W kwietniu 2020 r. Orlen przejął firmę Energa zajmującą się wytwarzaniem, dystrybucją i obrotem energią elektryczną i cieplną. Według zapowiedzi, do końca 2022 r. ma zakończyć się zainicjowany już proces akwizycji przez Orlen firmy Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo zajmującej się wydobyciem gazu ziemnego i ropy naftowej, importem gazu do Polski, magazynowaniem go w kraju i dystrybucją paliw gazowych.
Bezpośrednim efektem fuzji Orlenu z Lotosem ma być zwiększenie nakładów na inwestycje, przyspieszenie realizacji najbardziej dochodowych projektów, większa niezależność energetyczna Polski i stabilne dostawy paliw dla wszystkich klientów – twierdzi Orlen, który po połączeniu z Lotosem, a następnie także z PGNiG, uzyska pozycję lidera transformacji systemu energetycznego. Zintegrowany podmiot będzie miał przychody na poziomie ok. 250 mld zł rocznie i będzie obsługiwał ok. 100 mln klientów w Europie. Ma zaangażować się w inwestycje m.in. w „zieloną” energetykę, w tym morskie i lądowe farmy wiatrowe oraz fotowoltaikę, a także w paliwa alternatywne, małą energetykę jądrową i biomateriały, zmniejszając uzależnienie polskiej gospodarki od paliw kopalnych.
– Tworzymy historię. To finał transakcji, o której wielu myślało i mówiło, nikt nie rozpoczął, a nam udało się ją skutecznie przeprowadzić. Nie spoczywamy na laurach. Już działamy, aby zidentyfikowane synergie przełożyć jak najszybciej na konkretne korzyści dla firm, ich akcjonariuszy i klientów. Od początku to był nasz priorytet, co wyraźnie podkreślaliśmy. Od czterech lat mocno inwestujemy i dalej będziemy wzmacniać obszary, które będą przynosić zyski w przyszłości. To wokół najbardziej wartościowych segmentów zorganizujemy działalność nowego, silnego biznesowo koncernu, wykorzystując kompetencje i zasoby PKN Orlen, Grupy Lotos, a w niedalekiej przyszłości również PGNiG. W efekcie znacząco zwiększymy odporność nowego koncernu w trudnym i wyjątkowo zmiennym otoczeniu. A to umożliwi zapewnienie Polsce i Polakom stabilnych i niezawodnych źródeł energii, zarówno w transporcie, jak i w przemyśle – oświadczył Daniel Obajtek, prezes Orlenu.
Od lutego do sierpnia minęło 4,5 roku
Proces przejęcia Lotosu przez Orlen został zainicjowany w lutym 2018 r. podpisaniem listu intencyjnego ze Skarbem Państwa, który miał w gdańskiej firmie 53,19 proc. kapitału. Następnym etapem było opracowanie wniosku o koncentrację, który trafił do Komisji Europejskiej na początku lipca 2019 r. Pod koniec sierpnia 2019 r. podpisane zostało porozumienie pomiędzy Orlenem a Skarbem Państwa i Lotosem, określające ramową strukturę transakcji przejęcia. W lipcu 2020 r. KE zatwierdziła przejęcie, obwarowując je warunkami wprowadzenia tzw. środków zaradczych. Komisja zaleciła, aby Lotos, przy wchłonięciu przez Orlen, sprzedał część swoich aktywów innym firmom. Dotyczyło to segmentów hurtowej i detalicznej sprzedaży paliw samochodowych, paliwa lotniczego, magazynowania paliw, biopaliwa oraz asfaltów. Chodzi o to, ażeby w wyniku połączenia Orlen nie zagroził konkurencji w tych sektorach rynku. W styczniu 2022 r. Orlen przedstawił propozycje owych środków zaradczych w postaci zbycia udziałów i aktywów rzeczowych konkretnym firmom z tych branż (MOL Hungarian Oil and Gas Public Limited Company, Saudi Arabian Oil Company, Unimot).W czerwcu 2022 r. Orlen otrzymał od KE finalną zgodę na przejęcie Lotosu.
Duma doradców
Obsługę Orlenu w procesie połączenia z Lotosem wykonywała przez ponad 4,5 roku kancelaria SMM Legal. Doradzała m.in. przy trwającym ponad dwa lata postępowaniu przed KE oraz uzyskaniu jej zgody na fuzję, opracowaniu środków zaradczych, negocjacjach z nabywcami ukierunkowanych na zawarcie wymaganych umów, postępowaniu przed KE w sprawie zatwierdzenia tych nabywców i zawartych z nimi umów.
Podczas całej transakcji doradzali przede wszystkim Maciej Mataczyński, Magdalena Cisowska. Kwestie korporacyjne koordynował Tomasz Jaranowski. Obsługą w zakresie prawa konkurencji kierował Miłosz Malaga.
Na etapie kluczowych negocjacji z KE w sprawie środków zaradczych doradzali także Piotr Andrzejewski, Michał Wojtkowiak, Wojciech Rzepiński.
– Naszym zadaniem było przekonać KE, że zaproponowani inwestorzy spełniają jej wymagania. Wykazaliśmy też, że każdy ze zbywanych podmiotów jest sprzedawany zgodnie ze zobowiązaniami, a efektem tych transakcji będzie trwała zmiana strukturalna na rynku – wyjaśnił Piotr Andrzejewski, cytowany w komunikacie kancelarii.
Natomiast na ostatnim, krajowym, etapie transakcji, obsługa kancelarii obejmowała m.in.: opracowanie dokumentacji, w tym planu połączenia spółek; wykonywanie czynności korporacyjnych oraz obowiązków informacyjnych w związku z połączeniem; reprezentowanie w postępowaniu o wpis połączenia do KRS. Wykonywali ją, pod kierownictwem partnera zarządzającego Macieja Mataczyńskiego i partnera Tomasza Jaranowskiego, Jan Stranz, Izabela Jackowska, Maksymilian Saczywko, Magdalena Cisowska.
– Bez wątpienia był to najtrudniejszy projekt realizowany przez naszą kancelarię. Jego pozytywny finał jest dla nas wielkim powodem do dumy. Ta fuzja wymagała od nas niezwykle dobrej organizacji pracy i wielu niestandardowych rozwiązań, których nikt wcześniej w Polsce nie stosował. Bardzo dziękuję każdej osobie, która była zaangażowana w jakikolwiek etap tej złożonej i długiej transakcji. Udało się dzięki pracy ponad 30-osobowego zespołu skoncentrowanego na jasnym celu – stwierdził Maciej Mataczyński, cytowany w komunikacie kancelarii.
– Choć najważniejszy etap fuzji został zakończony, mamy przed sobą kilka wyzwań prawnych. W kolejnym kroku pomożemy wdrożyć w życie środki zaradcze, których wypracowaniem nasza kancelaria zajmowała się na poprzednim etapie – poinformował Tomasz Jaranowski, cytowany w komunikacie kancelarii.
Głównym doradcą Lotosu w procesie przejęcia przez Orlen była kancelaria Rymarz Zdort (wcześniej Weil, Gotshal & Manges), która m.in. doradzała firmie w kwestiach dotyczących wdrożenia środków zaradczych, w tym przy przygotowaniu i negocjacjach warunkowych umów sprzedaży udziałów w spółkach grupy. Jak oświadczył Paweł Rymarz, jej partner zarządzający, cytowany w komunikacie kancelarii, dziękując Grupie Lotos za powierzenie jej tego zlecenia, „była to największa i najważniejsza transakcja” w jej historii. – Integracja tych dwóch polskich koncernów naftowych weszła w swój końcowy etap i mamy zaszczyt uczestniczyć w jej kolejnych etapach – stwierdził.
O tej transakcji „Rynek Prawniczy” pisał także tutaj:
Jedenaście kancelarii w licznych transakcjach megafuzji paliwowej
SMM Legal doradza i Orlenowi i Lotosowi w pracach nad połączeniem
SMM Legal doradzała przy uzyskaniu eurozgody na krajową gigafuzję paliwową
SMM Legal w przygotowaniu eurozgłoszenia największego paliwowego przejęcia w Polsce
Weil doradza Grupie Lotos w procesie fuzji z PKN Orlen
Ireneusz Walencik
