Niektóre stawki za tzw. sprawy z wyboru będą o 25 proc. mniejsze, ale wciąż i tak o jedną trzecią wyższe od tych, które obowiązywały jeszcze rok temu. Te za „najgrubsze” spory majątkowe rosną. Większość pozostaje bez zmian.
Od 27 października 2016 r. zaczną obowiązywać zmiany w przepisach regulujących stawki wynagrodzenia adwokatów i radców prawnych za prowadzenie spraw sądowych z wyboru. Ich obniżenie zapowiedział w maju minister sprawiedliwości Zbigniew Ziobro.
Zmniejszają one skalę części podwyżek wprowadzoną przez poprzedni rząd – ówczesny minister sprawiedliwości Borys Budka podpisał w październiku 2015 r. stosowne rozporządzenia, które weszły w życie 1 stycznia 2016 r. Przyniosły one realny generalny wzrost stawek o 100 proc. A niektórych sprawach był on jeszcze większy.
Niektóre stawki niższe, większość bez zmian
Dwa rozporządzenia zmieniające niektóre opłaty za czynności adwokatów i radców prawnych ukazały się w Dzienniku Ustaw z 12 października 2016 r. Niektóre stawki będą niższe, ale nadal wyższe od tych, które obowiązywały do końca 2015 r. Większość nie została „ruszona”.
Przykładowo, jeśli chodzi o stawki ustalane w zależności od wartości przedmiotu sprawy (za spory majątkowe), to przy wartości do 500 zł stawka sprzed podwyżki Budki wynosiła 60 zł , po podwyżce – 120 zł, a po obniżce Ziobry wyniesie 90 zł. Generalnie większość stawek z tej kategorii spraw została obniżona o jedną czwartą. Z tym, że w nowym rozporządzeniu ustanowiono dodatkowe „szczebelki”, co doprowadzi do tego, że w sprawach o największej wartości przedmiotu sporu stawki wzrosną. Dotychczas najwyższa wynosiła 14,4 tys. zł, teraz będą nowe stawki – 15 tys. zł ( za sprawy od 2 do 5 mln zł ) i 25 tys. zł (za sprawy o wartości ponad 5 mln zł).
Jeśli chodzi o stawki w sprawach niemajątkowych, to np. stawka za eksmisję z mieszkania przed podwyżką Budki wynosiła 120 zł , po podwyżce – 480 zł, a po obniżce Ziobry wyniesie 240 zł (o połowę mniej). Stawka w sprawach o ochronę dóbr osobistych i praw autorskich za Budki wzrosła z 360 do 1080 zł, a za Ziobry spada do 720 zł (o jedną trzecią mniej). Kilka innych także zostało obniżonych o 40, 50 czy 60 proc., m.in. za niektóre sprawy pracownicze i emerytalne – o połowę. Wreszcie istotnie (o 60 proc.) zmaleją stawki za sprawy przed Trybunałem Konstytucyjnym, które Budka podwyższył aż o 1000 proc. – np. ta za sporządzenie i wniesienie skargi konstytucyjnej oraz udział w rozprawie spada z 2,4 tys. do 960 zł.
Przegrywający proces płaci
Rozporządzenia, o których mowa regulują kwestie taksy za usługi adwokatów i radców prawnych w sprawach, w których klient sam wybiera sobie prawnika, by go bronił czy reprezentował przed sądem. Oczywiście obowiązuje tu generalna zasada umowy, w której strony ustalają wysokość honorarium. Taksa w rozporządzeniach jest jednakże istotna z dwóch względów. Pierwszy jest taki, iż zgodnie z regułami procedury, strona przegrywająca proces np. cywilny, ponosi ustalone przez sąd koszty jego prowadzenia. W skład tych kosztów wchodzi także wynagrodzenie prawnika – w efekcie ten, kto sprawę wygrywa, może zmniejszyć swoje wydatki na wynajęcie adwokata czy radcy po cenie rynkowej o kwotę, jaka mu zostanie zwrócona przez przegrywającego proces przeciwnika, ustaloną według taksy z rozporządzenia.
Drugi to ten, że prawnicy świadczący usługi klientom indywidualnym często przedstawiają im swój cennik oparty na ministerialnym taryfikatorze, zwłaszcza jeśli chodzi o prowadzenie sporów majątkowych czy pieniężnych. I wówczas rządowa stawka honorarium staje się stawką umowną.
Przypomnieć trzeba o obowiązującej od początku 2016 r. istotnej modyfikacji dotyczącej ustalania opłat dla prawników.
Rozporządzenia określają stawki minimalne za czynności adwokackie i radcowskie. Przesądzono jednak, iż opłatę w wysokości równej stawce minimalnej ustala się w sprawach niewymagających przeprowadzenia rozprawy A jeśli rozprawę się przeprowadza – co bywa regułą – to opłata musi być ustalona w wysokości przewyższającej stawkę minimalną, jednak nie więcej niż sześciokrotnie i niż wynosi wartość przedmiotu sprawy. Wymieniono powody uzasadniające podnoszenie opłaty (np. zawiłość sprawy, nakład pracy itp.).
Ireneusz Walencik
