Używanie tytułu „adwokatka” nie narusza godności zawodu adwokata – uznała Komisja Etyki, Praktyki Adwokackiej i Wykonywania Zawodu Naczelnej Rady Adwokackiej. Swój pogląd komisja wyraziła w odpowiedzi na zapytanie, jakie otrzymała od jednego z członków palestry, który miał wątpliwości, czy nie jest to forma zdrobniała, a więc obarczona swego rodzaju niepowagą. Opinia komisji została opublikowana w czerwcu 2021 r. na internetowej witrynie Adwokatura.pl.
Komisja oceniła, że stosowanie przez kobiety należące do adwokatury tzw. feminatywów (żeńskich rzeczowników osobowych; jak wyjaśnia Wikipedia, to żeńskie formy gramatyczne nazw zawodów i funkcji, z przyrostkami potocznie zwanymi „żeńskimi końcówkami”) ma ”znaczenie kulturotwórcze”, a „dążenie do symetrii systemu nazw zawodów”, w tym adwokackiego, „ma podstawy społeczne, a nie językowe”.
Komisja wyjaśnia, iż żeńskie formy nazwy zawodu można stosować w wypowiedziach w trojaki sposób: używając rzeczownika „pani” przed formą męską („pani adwokat”) albo związku składniowego, czyli połączenia wyrazów w zdaniu („adwokat wniosła”), a także dodając poprawny gramatycznie przyrostek (fragment wyrazu dodany po jego rdzeniu nie będący końcówką fleksyjną, wynikającą z odmiany) – „-ka” („adwokatka”).
Komisja powołuje się na stanowisko Rady Języka Polskiego (na mocy ustawy wydaje ona opinie w sprawach dotyczących używania języka polskiego w komunikacji publicznej) z 25 listopada 2019 r., w którym rada stwierdziła że „w polszczyźnie potrzebna jest większa, możliwie pełna symetria nazw osobowych męskich i żeńskich w zasobie słownictwa”.
RJP uznała wówczas, że tworzenie nazw żeńskich przez zmianę końcówek fleksyjnych („ministra”, „doktora”, „adwokata”) nie jest typowe dla systemu słowotwórczego języka polskiego, a lepsze jest wykorzystywanie tradycyjnego modelu przyrostkowego. „Nie powinna temu przeszkadzać wieloznaczność przyrostka „-ka” jako żeńskiego z jednej strony, a z drugiej zdrabniającego, tworzącego nazwy czynności czy narzędzi, ponieważ polskie przyrostki są z zasady wielofunkcyjne” – stwierdziła rada.
Zdaniem komisji, przeszkodą dla używania formy adwokatka nie powinna być również „okoliczność, że rota ślubowania adwokackiego odwołuje się wyłącznie do formy męskiej (…), gdyż taka konwencja językowa jest typowa dla kultury i słownictwa czasów, które tę kulturę tworzyły”.
Komisja podkreśla: „ Inkluzywność środowiskowa powinna wyrażać się w otwartości na kulturotwórcze przemiany oraz w szacunku dla osób, które czują potrzebę wyrażenia żeńskości zawodu adwokata lub zawodu wykonywanego w postaci feminatywu adwokatka. Wartością dla adwokatury jest drugi człowiek, jego poczucie tożsamości i godności. Ta konkluzja prowadzi do wniosku, że posługiwanie się poprawną formą gramatyczną żeńskiego oznaczenia zawodu adwokat w postaci adwokatka – nie godzi w etykę zawodową”.
Komisja etyki, praktyki adwokackiej i wykonywania zawodu Naczelnej Rady Adwokackiej w maju 2021 r. rozpoczęła publikację na witrynie Adwokatura.pl otrzymywanych od członków palestry zapytań dotyczących zasad etyki zawodowej oraz udzielonych przez siebie odpowiedzi. Te interpretacje nie mają charakteru wiążącego, jednak z faktu ich ogłaszania wnosić należy, że według autorów, powinny jednak służyć adwokatom jako wskazówki właściwego postępowania. Komisja liczy siedmioro członków; to Wojciech Gryboś, Agata Koschel-Sturzbecher, Miłosz Kościelniak-Marszał, Krzysztof Kukuryk, Katarzyna Lejman, Andrzej Malicki, przewodniczącą jest Małgorzata Kożuch.
Opracowanie: Ireneusz Walencik
