Miniony rok, chyba jeszcze bardziej od 2017, obfitował w interesujące, ważne i różnorodne wydarzenia na krajowym rynku usług prawniczych. Pisaliśmy o nich na łamach portalu. Redakcja „Rynku Prawniczego” przypomina te najbardziej znaczące, takie, które przykuwały uwagę obserwatorów i zostały w pamięci uczestników. Są wśród nich głośne zmiany liderów w znanych firmach, podziały i odejścia prawników z kancelarii, a w konsekwencji wysyp nowych graczy na rynku, międzykancelaryjne transfery zespołów prawniczych pod wodzą partnerów-liderów, charakterystyczne dla obecnych czasów transakcje repolonizacyjne i nacjonalizacyjne w gospodarce czy megaprzejęcia w bankowości.
Ich wyboru dokonała redakcja, a więc jest on subiektywny, ale oparty na obiektywnych kryteriach: znaczenia, wagi, wielkości.
- Podziały w kancelariach, odejścia prawników, nowe firmy na rynku
Miało miejsce sporo znaczących rozstań prawników z kancelariami i podziałów w firmach. Z tych zmian wyłoniło się niemało nowych graczy na rynku, głównie butików.
W styczniu partnerem kancelarii Drzewiecki Tomaszek i Wspólnicy został Dariusz Oleszczuk, który przeszedł z kancelarii Dentons; od 2014 r. zajmował w niej stanowisko senior partner, współzarządzając europejskimi grupami przemysłu zbrojeniowego i kosmicznego oraz lotnictwa i przestrzeni powietrznej. Wcześniej był założycielem i wieloletnim partnerem zarządzającym jej poprzedniczki, kancelarii Salans w Polsce, następnie jej wieloletnim globalnym partnerem zarządzającym, wreszcie jednym z pomysłodawców, założycieli i liderów globalnej kancelarii Dentons oraz pierwszym dyrektorem zarządzającym w jej regionie europejskim.
Nie ma już na rynku medyczno-kolejowego butiku prawniczego DFL Legal Duda Flak Luty. Firma zarejestrowana pod tą nazwą zmieniła się w styczniu w kancelarię prawa kolejowego DW Legal Duda Wasilewska, której założycielami są Piotr Duda i Anna Wasilewska. Natomiast Marcin Flak i Oskar Luty utworzyli kancelarię prawa ochrony zdrowia i farmacji Flak Luty, którą następnie przekształcili w Fairfield Flak Luty.
W lutym kancelarię Kucharski & Partners specjalizującą się w obsłudze rynku nieruchomości otworzyli Przemysław Kucharski, Bartosz Łaski i Aleksandra Kaczmarek, byli prawnicy praktyki real estate w warszawskim biurze kancelarii Baker McKenzie.
Latem 2018 r. Arkadiusz Grabalski i Marek Kempiński, dotychczasowi partnerzy kancelarii Stolarek & Grabalski wraz grupą kilkorga prawników odeszli z niej i utworzyli kancelarię Grabalski, Kempiński i Wspólnicy. Natomiast kancelaria Stolarek & Grabalski zmieniła nazwę na Stolarek i Wspólnicy.
Aleksandra Petrykowska i Małgorzata Sas-Madej odeszły z kancelarii Chajec, Don-Siemion & Żyto i otworzyły w czerwcu własną kancelarię PSM Legal (Petrykowska & Sas-Madej) – butik o profilu inwestycyjnym do obsługi transakcji fuzji i przejęć, rynku kapitałowego, finansowania inwestycji oraz sporów korporacyjnych.
W lipcu Łukasz Dąbrowski i Paulina Radziejewska, którzy odeszli z kancelarii Bartosiak i Partnerzy, zarejestrowali kancelarię Dąbrowski Radziejewska specjalizującą się w obsłudze rynku nieruchomości i inwestycji.
W sierpniu Krzysztof Wiater, długoletni partner zarządzający kancelarii DLA Piper w Warszawie, opuścił ją wraz z grupą prawników i personelu wsparcia, i otworzył z nimi kancelarię NGL Legal, w której jest partnerem zarządzającym.
- Grupowe transfery prawniczych zespołów
Nie było ich tak wiele i tak znaczących, jak rok wcześniej.
W styczniu Wojciech Fabrycki, Tomasz Kudelski i Aleksandra Rogalska przenieśli się z warszawskiej kancelarii Dubiński Fabrycki Jeleński i Wspólnicy, w której Wojciech Fabrycki i Tomasz Kudelski byli partnerami, do praktyki prawa korporacyjnego i rynków kapitałowych kancelarii Magnusson, w której zostali partnerami.
W połowie maja 2018 r. zakończył się transfer dziewięciorga prawniczek i prawników bankowo-finansowych z kancelarii Dentons do kancelarii CMS Cameron McKenna Nabarro Olswang. Zespół bankowości i finansów CMS zasilili: partner Michał Mężykowski, który stanął na jego czele, a oprócz niego counsels Martyna Markiewicz, Jakub Podkowa, Jakub Wieczorek, associates Monika Kowara, Kamila Singer, Mateusz Wiśniewski, Karolina Zając i prawnik Jakub Przybyłek.
- Zmiany przywództwa i nowi liderzy w znanych kancelariach
Doszło do kilku znaczących zmian partnerów zarządzających w liczących się na rynku kancelariach. Część z nich była powiązana z odejściem byłych szefów z firmy.
W styczniu, w rezultacie odejścia trójki prawników, kancelaria Dubiński Fabrycki Jeleński i Wspólnicy zmieniła nazwę na Dubiński Jeleński Masiarz i Wspólnicy, a jej nowym partnera zarządzającym w miejsce Wojciecha Fabryckiego został Tomasz Masiarz.
Od maja partnerem zarządzającym kancelarii Clifford Chance w Warszawie jest Agnieszka Janicka. Przejęła ster na czteroletnią kadencję od Grzegorza Namiotkiewicza, który kierował warszawskim biurem od prawie dziesięciu lat.
W czerwcu komitet zarządzający kancelarii Weil, Gotshal & Manges powołał Pawła Zdorta na stanowisko partnera współzarządzającego jej warszawskiego biura. Paweł Zdort wsparł na tym stanowisku Pawła Rymarza, który pełni funkcję partnera zarządzającego kancelarii od 1998 r.
Od lipca partnerami współzarządzającymi kancelarią DLA Piper w Warszawie są Krzysztof Kycia i Jacek Giziński. Zastąpili Krzysztofa Wiatera, który pełnił funkcję partnera zarządzającego od 2007 r.
Piotr Rawski w lipcu zmienił na stanowisku partnera zarządzającego kancelarii Baker McKenzie w Warszawie Małgorzatę Pietrzak-Paciorek, która sprawowała przywództwo w firmie od października 2016 r., a obecnie nadal kieruje w niej praktyką nieruchomości. Na dwuletnią kadencję wybrało go zgromadzenie wspólników spółki komandytowej Baker & McKenzie Krzyżowski i Wspólnicy.
Latem poznańsko-warszawska kancelaria działająca pod marką SMM Legal zmieniła nazwę z Sójka Maciak Mataczyński na Maciak Mataczyński. Funkcję jednego z trzech partnerów zarządzających kancelarii przestał pełnić Tomasz Sójka.
Ewa Łachowska-Brol i Ewa Szlachetka od listopada razem kierują kancelarią Wierzbowski Eversheds Sutherland. Funkcję partnerek współzarządzających przejęły od dotychczasowego szefa Tomasza Zalewskiego, który po roku kierowania firmą opuścił stanowisko i z końcem roku odszedł z kancelarii.
- Trzecia kadencja lidera znanej kancelarii
Arkadiusz Krasnodębski został w listopadzie po raz trzeci z rzędu wybrany partnerem zarządzającym kancelarii Dentons w Polsce. Jego trzyletnia kolejna kadencja rozpoczęła się w styczniu 2019 r.
- Globalna sieć konsultingowa weszła na polski rynek usług prawniczych
Od lutego działa w Polsce kancelaria Baker Tilly Woroszylska Legal, będąca częścią Baker Tilly International, globalnej sieci doradztwa biznesowego i usług rachunkowych. Kancelaria powstała z połączenia kancelarii W/AIRP Woroszylska Adwokaci i Radcowie Prawni z firmą doradczą TPA Poland, międzynarodową grupą konsultingową świadcząca usługi doradztwa biznesowego w krajach Europy Środkowej i Południowo-Wschodniej, która od 2017 r. jest członkiem działającej w 147 krajach sieci Baker Tilly.
- Trwają prace przy gigantycznej megafuzji krajowych kolosów paliwowych
W lutym ujawniona została informacja o podpisaniu przez Polski Koncern Naftowy Orlen listu intencyjnego ze Skarbem Państwa, reprezentowanym przez Ministerstwo Energii, w sprawie przejęcia należących do państwa 53,19 proc. akcji Grupy Lotos. Zapoczątkowało to prace zmierzające do tej gigantycznej fuzji na polskim rynku paliw, której celem jest „stworzenie silnego, zintegrowanego koncernu zdolnego do lepszego konkurowania w wymiarze międzynarodowym, odpornego na wahania rynkowe”. Obecnie dokumenty planowanej fuzji znajdują się w Komisji Europejskiej, która ma ocenić, czy nie naruszy ona konkurencji na rynku paliw. Megadeal obsługują kancelarie Weil, Gotshal & Manges oraz Maciak Mataczyński (SMM Legal).
- Repolonizacje i nacjonalizacje w gospodarce
Trend przejmowania, czasem z powrotem, prywatnych firm przez agendy państwowe, nie słabnie. W ubiegłym roku nie dotyczył banków i przedsiębiorstw energetycznych, jak w 2016 i 2017, lecz przed wszystkim produkujących różnego rodzaju środki transportu, w tym także znaczących w wymiarze symboliki historycznej.
W lipcu Polski Fundusz Rozwoju zainwestował 300 mln zł w firmę Pesa Bydgoszcz, produkującą pojazdy szynowe, przejmując nad nią kontrolę poprzez odkupienie prawie 100 proc. akcji od dotychczasowych głównych akcjonariuszy Tomasza Żaboklickiego, Zygfryda Żurawskiego i Zenona Duszyńskiego. W transakcji doradzały kancelarie Weil, Gotshal & Manges i Linklaters.
W lipcu sfinalizowano transakcję, w której Agencja Rozwoju Przemysłu odkupiła 81,05 proc. akcji spółki Stocznia Gdańsk i 50 proc. udziałów w działającej na terenie stoczniowym spółce GSG Towers od firmy Gdańsk Shipyard Group kontrolowanej przez ukraińskiego biznesmena Serhija Tarutę. ARP posiadała wcześniej 18,95 proc. akcji Stoczni Gdańsk i połowę udziałów w GSG Towers produkującej maszty do elektrowni wiatrowych. Obecnie 100–procentowym właścicielem Stoczni Gdańsk i GSG Towers są spółki należące do ARP. Transakcję obsługiwały kancelarie Clifford Chance, Elżanowski Cherka & Wąsowski i Hogan Lovells.
We wrześniu hiszpańska firma Construcciones y Auxiliar de Ferrocarriles za 300 mln euro objęła 100 proc. udziałów w firmie Solaris Bus & Coach. Następnie CAF zawarła porozumienie z Polskim Funduszem Rozwoju w sprawie objęcia przez PFR mniejszościowego pakietu 35 proc. akcji w Solarisie. Zaangażowanie w dealu PFR jako partnera finansowego „utrzymuje polską tożsamość Solarisa”. Transakcję obsługiwały kancelarie Sołtysiński Kawecki & Szlęzak, Weil, Gotshal & Manges oraz Willkie Farr & Gallagher.
W październiku Polski Fundusz Rozwoju odkupił spółkę Polskie Koleje Linowe od funduszu Mid Europa Partners. Ceny odkupu nie podano, ale nieoficjalnie media szacowały, że była wyższa od tej, którą Mid Europa Partners zapłacił w 2013 r. na przejęcie PKL od państwa (215 mln zł). Transakcję obsługiwały kancelarie Linklaters i Cameron McKenna Nabarro Olswang.
- Trzy bankowe konsolidacje, a w każdej ta sama kancelaria
Ostatni kwartał roku przebiegł pod znakiem trzech dużych przejęć międzybankowych. Każde z nich obsługiwała kancelaria Greenberg Traurig.
W sfinalizowanej w listopadzie transakcji Santander Bank Polska oraz jego właściciel hiszpański Banco Santander za ok. 1,29 mld zł nabył część bankowości detalicznej i biznesowej Deutsche Banku w Polsce od niemieckiego Deutsche Banku. Oprócz Greenberg Traurig akwizycję obsługiwała kancelaria Allen & Overy.
W październiku francuski bank BNP Paribas poprzez należący do niego Bank BGŻ BNP Paribas za 3,25 mld zł zakupił od austriackiego Raiffeisen Bank International podstawową działalność Raiffeisen Banku Polska. Oprócz Greenberg Traurig transakcję obsługiwały kancelarie Weil, Gotshal & Manges i Domański Zakrzewski Palinka, a przy powiązanej z akwizycją inwestycji Europejskiego Banku Odbudowy i Rozwoju w Bank BGŻ BNP Paribas doradzała kancelaria K&L Gates.
W listopadzie rozpoczęto natomiast transakcję, w której portugalski Bank Millenium za ponad 1,83 mld zł, przejmuje w Polsce Euro Bank od francuskiego banku Société Générale. Przejęcie, które ma się zakończyć w tym roku, obsługuje oprócz Greenberg Traurig kancelaria Clifford Chance.
- Prokuratoria w walce o kasatę dwustronnych traktatów inwestycyjnych pomiędzy państwami UE
W marcu Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej zawyrokował, iż klauzule arbitrażowe dwustronnych traktatów inwestycyjnych pomiędzy państwami unijnymi są sprzeczne z przepisami Traktatu o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Wyrok rozstrzygnął fundamentalny spór o rolę i zakres w systemie prawa unijnego tzw. dwustronnych traktatów o ochronie inwestycji (Bilateral Investment Treaty – BIT) zawartych przez państwa członkowskie UE, a zwłaszcza zapisanych w nich klauzul arbitrażowych uchylających jurysdykcję sądów krajowych do rozstrzygania sporów pomiędzy stronami. Prokuratoria Generalna Rzeczypospolitej Polskiej reprezentowała Polskę w postępowaniu przed trybunałem dotyczącym sporu Republiki Słowackiej z holenderską firmą Achmea. Polska w tym sporze opowiedziała się po stronie Słowacji, domagając się, by TS UE orzekł, tak jak orzekł.
- Porażki samorządu radców prawnych
Tego roku na pewno nie zapiszą do udanych działacze samorządu radców prawnych. Warte odnotowania okazały się albowiem dwa znaczące wydarzenia negatywne.
Pierwszym jest fiasko internetowego pośredniaka usług radcowskich pod auspicjami korporacji. Internetowy serwis Sieć Opieki Prawnej radcadlamnie.pl zakończył działalność 31 sierpnia. Serwis miał kojarzyć radców prawnych z klientami. Przedsięwzięciu, które uruchomiono w lipcu 2017 r., patronowała Krajowa Rada Radców Prawnych. Jego przedstawiciel poinformował, iż serwis „zakończył działalność ze względu na brak budżetu na utrzymanie i rozwój projektu”.
Drugie to zjazd radców prawnych, który przeszedł do historii jako ten, co skończył się, zanim się zaczął. Nadzwyczajny zjazd, który odbył się 10 listopada, zakończył się w sposób nadzwyczajnie niebywały. Już na wstępie większość delegatów opowiedziała się przeciw przyjęciu porządku obrad zaproponowanego przez wnioskujące o zwołanie zjazdu izby radcowskie, które domagały się wewnętrznych reform działania korporacji. Zaraz po głosowaniu przewodniczący zjazdu zamknął obrady, a sztandar korporacji wyprowadzono przy akompaniamencie okrzyków „hańba!” wznoszonych na sali.
- Wybrano prawników do Kancelarii Trzydziestolecia Trzeciej Rzeczypospolitej
Pod koniec roku Polski Związek Pracodawców Prawniczych i dziennik „Rzeczpospolita” wyróżnili trzydzieści dziewięcioro osób tytułem „Prawnika 30-lecia”. Doceniono w ten sposób wybitnych prawników korporacyjnych, którzy po 1989 r. wnieśli wkład w budowę rynku usług prawniczych, zakładali lub współtworzyli kancelarie, a równocześnie swoją pracą naukową, społeczną lub na rzecz instytucji państwa przyczynili się do rozwoju prawodawstwa, polskiej gospodarki i zasad rynkowych.
- Nasz plebiscyt, nasz ranking
W marcu został rozstrzygnięty Plebiscyt „Rynku Prawniczego” na Transakcję Roku 2017. Wygrała go transakcja zakupu przez spółkę Chariot Top Group 28 obiektów handlowych od konsorcjum A-R-A Retail Centers. To ją wybrali czytelnicy „Rynku Prawniczego” spośród 20 umieszczonych na liście do głosowania. Tym samym zwycięzcami plebiscytu zostały kancelarie Linklaters, Magnusson i Dentons, które tę gigatransakcję o wartości ok. 1 mld euro obsługiwały.
Podobnie jak rok i dwa lata wcześniej, kancelaria Dentons zwyciężyła w ogłoszonym w październiku superrankingu opracowanym przez „Rynek Prawniczy” na podstawie zeszłorocznych wyników trzech najważniejszych rankingów firm prawniczych. Na podium znalazła się również kancelaria Clifford Chance, tak samo jak w dwóch poprzednich superrankingach. W tym roku do strefy medalowej dostała się także kancelaria CMS Cameron McKenna Nabarro Olswang.
Tutaj pigułka z roku 2017
Ireneusz Walencik
