Kancelaria PwC Legal przygotowała opracowanie na temat regulacji prawnych, które w 2017 r. mogą istotnie wpływać na działalność biznesową. Jakie są, według jej ekspertów, najważniejsze zmiany w prawie z tego punktu widzenia?
- Nabywanie nieruchomości rolnych i leśnych
Nowelizacja ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego i ustawy o lasach weszła w życie 30 kwietnia 2016 r. w związku ze zniesieniem ograniczeń w nabywaniu polskich gruntów rolnych i leśnych przez obywateli i przedsiębiorców z Europejskiego Obszaru Gospodarczego.
Restrykcje mogą dotyczyć m. in.: sprzedaży nieruchomości; transakcji na udziałach i akcjach; podziału, łączenia i przekształcenia spółek; likwidacji spółek i sprzedaży egzekucyjnej; zaspokojenia z zastawów na udziałach lub akcjach i z hipotek; reorganizacji grup kapitałowych; nieruchomości rolnych w miastach.
- Opodatkowanie funduszy inwestycyjnych zamkniętych
Opodatkowanie części dochodów FIZ, które inwestują w zagraniczne spółki osobowe, uległo zmianie 1 stycznia 2017 r. FIZ nadal korzystają z podmiotowego zwolnienia z podatku od osób prawnych, ale wyłączono z niego zyski z zagranicznych, transparentnych podatkowo spółek osobowych. Od tej części swoich dochodów FIZ podlegają opodatkowaniu.
- Nowe wymogi regulacyjne dla funduszy private equity, hedge oraz venture capital
Od 4 czerwca 2017 r. nowelizacja ustawy o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi, która implementuje unijną dyrektywę w sprawie zarządzających alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi ( dyrektywa AIFMD) wprowadza nowe wymogi dla funduszy private equity, hedge oraz venture capital. Fundusze prowadzące w formie spółki handlowej działalność polegającą na pozyskiwaniu kapitału od inwestorów z myślą o jego dalszym inwestowaniu, mogą podlegać Komisji Nadzoru Finansowego. Tzw. alternatywne spółki inwestycyjne (ASI) i zarządzający nimi będą zobowiązani do wypełniania nowych obowiązków prawnych, które do tej pory w głównej mierze obejmowały fundusze inwestycyjne i towarzystwa funduszy inwestycyjnych.
Zarządzający ASI, w których wartość aktywów przekracza 100 mln euro (lub 500 mln euro, gdy nie jest stosowana inna dźwignia finansowa, a prawa uczestnictwa w zarządzanych spółkach mogą być odkupione dopiero po pięciu latach od nabycia) powinni posiadać m.in.: zezwolenie KNF na prowadzenie działalności; politykę inwestycyjną; zasady i procedury wyceny aktywów; politykę wynagrodzeń; procedurę dotyczącą informacji poufnych i tajemnicy zawodowej; procedurę postępowania z reklamacjami inwestora detalicznego; procedurę zarządzania płynnością, gdy ASI stosuje dźwignię finansową; system kontroli wewnętrznej obejmujący zarządzanie ryzykiem, nadzór zgodności działalności z prawem i audyt wewnętrzny.
Zarządzający ASI zobowiązani są wypełniać obowiązki informacyjne i sprawozdawcze względem inwestorów i KNF.
Zezwolenie KNF na prowadzenie działalności trzeba, co do zasady, uzyskać do 4 czerwca 2017 r., jednak w razie złożenia wniosku o jego wydanie przed tą datą, działalność można będzie kontynuować do czasu ostatecznego decyzji KNF w sprawie zezwolenia.
Naruszenie niektórych nowych regulacji, oprócz sankcji administracyjnych, może grozić karą nawet kilkumilionowej grzywny, a nawet pozbawienia wolności.
- Podpis elektroniczny
Od 1 lipca 2016 r. podpis elektroniczny stał się usługą zaufania, w rozumieniu unijnego rozporządzenia w sprawie identyfikacji elektronicznej i usług zaufania w odniesieniu do transakcji elektronicznych na rynku wewnętrznym (rozporządzenie eIDAS). Rozporządzenie, w połączeniu z nową ustawą o usługach zaufania oraz identyfikacji elektronicznej z 5 września 2016 r., nowelizacją art. 78[1] kodeksu cywilnego i zmianami w kodeksie postępowania cywilnego oraz innymi ustaw, stanowi podwaliny e–rewolucji w polskim obrocie prawnym, która dopuszcza zastąpienie pisemnej formy czynności prawnych formą elektroniczną.
- Zmiany w regulacji usług płatniczych
Nowa unijna dyrektywa w sprawie usług płatniczych w ramach rynku wewnętrznego (PSD 2 – Payment Services Directive) wprowadza istotne zmiany na rynku usług płatniczych. Państwa członkowskie Unii Europejskiej mają do 13 stycznia 2018 r. czas na transpozycję jej przepisów, które zastąpią przepisy dyrektywy PSD.
Jej implementacja wymagać będzie istotnych zmian w treści ustawy o usługach płatniczych.
Regulacja PSD 2 dotyczy głównie tzw. usług świadczonych przez podmioty trzecie opartych na dostępie do rachunku płatniczego. Wprowadzona zostanie usługa tzw. inicjowania płatności (payment initiation services – PIS) polegająca na udzieleniu dostępu do rachunku płatniczego online w celu sprawdzenia dostępności środków i wykonania płatności.
Wprowadzona będzie usługa tzw. informacji o rachunku (account information services – AIS), polegająca na zapewnieniu online użytkownikowi zagregowanych informacji o jego rachunkach płatniczych posiadanych u różnych dostawców usług płatniczych. Wprowadzona zostanie tzw. zasada access to the account (XS2A) – użytkownik usług płatniczych będzie miał prawo do korzystania z usług umożliwiających dostęp do informacji o rachunku oraz skorzystania z usługi inicjowania płatności.Wprowadzone będzie tzw. silne uwierzytelnianie (strong customer authentication – SCA) przy dostępie oraz realizacji zleceń z wykorzystaniem kanałów online, oparte na zastosowaniu elementów z co najmniej dwóch z trzech kategorii: wiedza; posiadanie; cechy klienta.
- Klauzula przeciwko unikaniu opodatkowania
Od 15 lipca 2016 r. w polskim prawie obowiązuje klauzula ogólna przeciwko unikaniu opodatkowania (General Anti Avoidance Rule – GAAR). Wprowadza ona mechanizm ustalania skutków podatkowych czynności prawnych podatników na podstawie badania ich treści ekonomicznej. Czynności, dokonywane np.w ramach skomplikowanych procesów restrukturyzacyjnych, mogą podlegać wnikliwej analizie ze strony organów skarbowych w celu ustalenia, czy przypisywane im przez podatnika skutki podatkowe zostały ustalone prawidłowo. Niezbędne może okazać się precyzyjne planowanie formalnoprawnej strony realizacji zarówno poszczególnych czynności, jak i całego przedsięwzięcia. Brak dbałości o odpowiednie dostosowanie struktury prawnej podejmowanych czynności do celów gospodarczych przedsiębiorstwa może pociągnąć za sobą ustalenie odmiennych od zamierzonych ich skutków podatkowych.
- Delegacja pracowników
Od 18 czerwca 2016 r. obowiązują zmienione przepisy o delegowaniu pracowników do Polski. Są wynikiem implementacji dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady nr 2014/67/UE. Nakładają szereg obowiązków na pracodawców zagranicznych delegujących pracowników, zarówno z obszaru Europejskiego Obszaru Gospodarczego, jak i spoza niego. W odniesieniu do niektórych kategorii prac (budowlane i przy utrzymaniu budynków) nowe przepisy tworzą również mechanizm solidarnej odpowiedzialności pracodawcy przyjmującego pracowników za część zobowiązań finansowych pracodawcy delegującego wobec delegowanych pracowników.
Analogiczne regulacje w zróżnicowanym kształcie wprowadzane są przez pozostałe kraje Europejskiego Obszaru Gospodarczego.
- Organizacja loterii promocyjnych i konkursów
Od 1 kwietnia 2017 r. obowiązuje duża nowelizacja ustawy o grach hazardowych, zmieniająca m.in. zasady organizacji loterii (promocyjnych, audiotekstowych) i zasady odpowiedzialności za naruszanie jej przepisów. Za ich nieprzestrzeganie grożą wysokie kary pieniężne, nie tylko dla spółek będących organizatorami loterii, ale także dla ich zarządów.
W myśl nowelizacji grami losowymi są gry, w tym urządzane przez Internet, o wygrane pieniężne lub rzeczowe, których wynik zależy od przypadku. W konkursach natomiast, które nie podlegają przepisom ustawy, nagrody przyznawane są za wykonanie określonej czynności lub dzieła, a kryterium ich przyznania są wiedza, umiejętności lub najlepsze wykonanie określonego zadania przez uczestnika. Organizacja konkursu jest regulowana przepisami kodeksu cywilnego, a sam konkurs oparty jest na konstrukcji przyrzeczenia publicznego.
Do przeprowadzenia loterii promocyjnych i audiotekstowych konieczne jest m.in. uzyskanie zezwolenia dyrektora izby administracji skarbowej oraz opracowanie regulaminu, który musi być zatwierdzony przez organ wydający zezwolenie.
Nowelizacja likwiduje obowiązek posiadania świadectw zawodowych przez osoby zaangażowane w nadzorowanie gier hazardowych zastępując go koniecznością odbycia odpowiednich szkoleń.
Dotychczas organizatorzy loterii ponosili odpowiedzialność administracyjną wyłącznie w razie przeprowadzenia jej bez zezwolenia, zaś kara pieniężna była równa przychodowi z gry. Nowelizacja zaostrza sankcje, np. wprowadzając pięciokrotność opłaty za wydanie zezwolenia za organizację loterii bez zezwolenia (faktycznie to połowa puli nagród w danej loterii) i nową karę w wysokości do 200 tys. zł za prowadzenie loterii z naruszeniem warunków zezwolenia lub przepisów ustawy. Przewidziano także sankcje dla członków zarządu organizatora – za urządzanie gier hazardowych, w tym loterii, bez koncesji, zezwolenia lub wymaganego zgłoszenia grozi im kara do 100 tys. zł.
Nowe przepisy regulują także organizację gier hazardowych w Internecie, wprowadzając monopol państwa na loterie online.
- Prawo restrukturyzacyjne i upadłościowe
Z początkiem 2016 r. weszła w życie nowa ustawa Prawo restrukturyzacyjne oraz nowelizacja Prawa upadłościowego.
Ich przepisy istotnie zmieniły możliwości działania firm w trudnej sytuacji oraz rozszerzyły zakres obowiązków podmiotów wykonujących czynności syndyków, nadzorców i zarządców w postępowaniach restrukturyzacyjnych i upadłościowych.
Przedsiębiorstwa mogą korzystać z wielu nowych postępowań, m.in. w ramach tzw. polityki drugiej szansy preferującej postępowania restrukturyzacyjne względem upadłościowych. Zarówno wierzyciele, jak dłużnicy mogą wpływać na wybór doradcy restrukturyzacyjnego pełniącego funkcję nadzorcy, zarządcy, bądź syndyka w postępowaniu.
- Ochrona danych osobowych
Nowe ogólne rozporządzenie Unii Europejskiej o ochronie danych osobowych (RODO) wprowadzi w przyszłym roku wiele zmian dla przedsiębiorstw . M.in. tę ochronę trzeba będzie uwzględniać już w fazie projektowania rozwiązań informatycznych; obowiązkowe będzie rejestrowanie czynności ich przetwarzania; administratorzy danych osobowych będą musieli zawiadamiać organ ich ochrony o naruszeniu przepisów, które będzie wiązać się z ryzykiem nałożenia kary finansowej do 20 mln euro lub 4 proc. rocznego obrotu przedsiębiorstwa.
Opracowanie: Ireneusz Walencik
