Attorney-at-law – tak obecnie należy tłumaczyć tytuł zawodowy „radca prawny” na język angielski. Jak poinformował samorządowy portal kirp.pl, przesądziła o tym uchwała Krajowej Rady Radców Prawnych podjęta podczas posiedzenia 21-22 września 2018 r. Uchwała nr 102/X/2018 „w celu ujednolicenia praktyki członków i organów samorządu w obrocie międzynarodowym” ustala angielskie nazwy radcy prawnego, samorządu radców prawnych, jego organów i jednostek organizacyjnych oraz tłumaczenie nazwy „Kancelaria Radcy Prawnego”.
Zgodnie z uzasadnieniem uchwały, angielski termin legal adviser stosowany dotychczas jako odpowiednik „radcy prawnego” nie oddaje zakresu kompetencji osób wykonujących ten zawód i sugeruje jedynie doradztwo prawne bez reprezentowania klientów przed sądami. Według KRRP określenie to może być także mylące, albowiem posługują się nim w stosunkach międzynarodowych również osoby, które nie ukończyły studiów prawniczych.
Zgodnie z „urzędowym” tłumaczeniem, aplikant/ka radcowski/a to trainee attorney-at-law, „Kancelaria Radcy Prawnego” to” Law Firm of Attorney-at-Law”, a samorząd radców prawnych – The National Bar of Attorneys-at-Law. Uchwała stanowi, iż przyjęte tłumaczenia powinny być stosowane w szczególności w urzędowej korespondencji prowadzonej przez organy samorządu radcowskiego oraz jego jednostki organizacyjne.
*****
Komentarz
Attorney to według angielsko-polskiego słownika Collinsa w angielszczyźnie amerykańskiej „pełnomocnik”. „Radca prawny” według polsko-angielskiego słownika Collinsa to legal adviser lub advisor, legal counsellor (angielski brytyjski) lub counselor (angielski amerykański). Adwokat to barrister (angielski brytyjski) lub attorney (angielski amerykański).
Internetowy słownik Bab.la tłumaczy attorney-at-law jako „adwokat”, podobnie Translatica, natomiast wedle Diki to „adwokat, prawny zastępca”. Tłumacz Google każe przekładać „radcę prawnego” jako legal counsel, bowiem attorney to według słownika z przeglądarki „adwokat, prawnik, pełnomocnik prawny”, at law znaczy „sądownie”, a attorney-at-law to właśnie „radca prawny”.
Zamieszanie translatorskie jest. Jeszcze w lutym 2018 r. Izabela Konopacka w artykule opublikowanym na łamach miesięcznika „Radca Prawny” zaproponowała, by tytuł zawodowy „radca prawny” tłumaczyć na angielski jako legal counsel, a nie legal adviser, bowiem counsel oznacza właśnie „radcę”, natomiast adviser raczej „doradcę, eksperta”. Co do attorney-at-law, autorka zauważyła, że termin ten wywodzi się ze Stanów Zjednoczonych, „ale również w zakresie amerykańskiego języka prawniczego „[legal] counsel” jest bardziej ekwiwalentny „radcy prawnemu””. Dodać warto, że stanowisko głównego prawnika w firmie (szefa działu prawnego w przedsiębiorstwie) po angielsku nazywa się general counsel.
KRRP uznała inaczej. Przyjęte przez samorząd tłumaczenie akcentuje procesowo-sądowe kompetencje radców prawnych. Pachnie to trochę woluntaryzmem językowym, zważywszy choćby na genezę zawodu i jego tradycyjne kompetencje (prawnicy przedsiębiorstw), ale także na oderwanie od znaczenia w języku polskim, albowiem „radca” wywodzi się od „rady”, czyli od „doradzania”.
W przeszłości nazwa dobrze służyła odróżnianiu radców od adwokatów jako klasycznych prawników/pełnomocników sądowych (obrońców). Dziś ten podział nie istnieje w prawie. Zatarł się głównie wskutek stopniowego od lat uzyskiwania przez radców kolejnych kompetencji procesowych, aż po ostatnią zmianę, która nadała im uprawnienia obrońców w sprawach karnych. Widać, że KRRP „uchwałą językową” chciała podkreślić to, co jest rzeczywistością – że radcowie stają się coraz bardziej adwokatami. Ale skoro jedni i drudzy są już attorneys po angielsku, to może zrobić kroczek dalej i z radców zrobić adwokatów także po polsku, najlepiej w prawie i języku naraz.
Ireneusz Walencik
