Podczas gdy na globalnym rynku mergers & acquisitions odnotowano w 2015 r. więcej transakcji o większej wartości niż w jakimkolwiek roku od 2007, w regionie Europy Środkowo-Wschodniej rynek jako całość wyhamował. Tylko w Polsce, Serbii, Bośni i Hercegowinie oraz na Węgrzech nastąpił wzrost – zarówno wartości, jak i liczby transakcji – w porównaniu do roku 2014.
Pokazuje to raport „Emerging Europe M&A Report 2015/2016” sporządzony przez kancelarię CMS we współpracy z serwisem Emerging Markets Information Service.
Rynek fuzji i przejęć w regionie CEE osiągnął w 2015 r. wartość 53,5 mld euro – ogłoszono 2138 dealów. Łączna wartość transakcji spadła o 15 proc., ich liczba zaś – o 3 proc.
Z raportu wynika, że w minionym roku najbardziej aktywnymi inwestorami zagranicznymi w Europie Środkowo-Wschodniej były firmy amerykańskie, choć widoczna była również nowa fala inwestycji z Chin oraz zainteresowanie ze strony przedsiębiorców z Korei Południowej.
Region CEE staje się coraz bardziej podzielony. Zmiany polityczne mają bezpośredni i często natychmiastowy wpływ na poziom nowych inwestycji i trwałość już podjętych na poszczególnych rynkach, czy to przez fundusze private equity czy przez inwestorów strategicznych. Tak było na Węgrzech w ostatnich lat i jest wiele spekulacji na temat rozwoju sytuacji gospodarczej w Polsce po ostatniej zmianie rządu. Nie musi to oznaczać wycofania kapitału zagranicznego z całego regionu, tylko jego realokację między poszczególnymi krajami.
W głównych krajach regionu – w Polsce, Czechach i na Węgrzech – w 2015 r. utrzymał się wzrost zarówno liczby, jak i wartości transakcji fuzji i przejęć na rynku nieruchomości. Angażowały się w nie zarówno duże fundusze private equity realizujące inwestycje portfelowe, jak i tradycyjni inwestorzy branżowi bazujący na transakcjach średniej wielkości Oczekuje się, że ten trend utrzyma się w 2016 r.
Polska uplasowała się na drugiej pozycji w całym regionie pod względem liczby (po Rosji) i na trzeciej (po Rosji i Turcji) pod względem wartości ogłoszonych w fuzji i przejęć. Na polskim rynku odnotowano wzrost zarówno liczby (z 285 do 346, o 21 proc.) jak i wartości transakcji (z 4,5 do 6,3 mld euro, o prawie 40 proc.) – odpowiednio i w porównaniu do roku 2014 r.
Najbardziej aktywnymi kupującymi w Polsce były fundusze PE, obecne właśnie w środkowym segmencie rynku.
Ponad 20 proc. transakcji przeprowadzono w sektorze produkcyjnym, ponad 18 proc. w nieruchomościowym, także w w branży telekomunikacyjnej i infomatycznej (prawie 16 proc.) i usługowej (ponad 10 proc. ogłoszonych fuzji i przejęć).
Serwis Emerging Markets Information Service (EMIS) należący do firmy Euromoney gromadzi i udostępnia informacje biznesowe o tzw. rynkach wschodzących i rozwijających się.
Raport „Emerging Europe M&A Report 2015/2016” analizuje transakcje o wartości powyżej 1 mln dolarów ogłoszone w 2015 r. na 22 rynkach Europy Środkowo-Wschodniej oraz wskazuje trendy w dziedzinie fuzji i przejęć w 15 krajach regionu.
*****
Komentuje Dariusz Greszta, partner współzarządzający departamentem transakcji i prawa spółek w kancelarii CMS:
W 2015 roku w Polsce przeprowadzono jedynie kilka dużych transakcji M&A (m.in. sprzedaż TVN, największej prywatnej grupy medialnej, na rzecz spółki Scripps Networks za 2,4 mld zł, sprzedaż PKP Energetyka na rzecz CVC Capital Partners za 1,4 mld zł, sprzedaż Bogdanki na rzecz Enei za ok. 1,5 mld zł oraz sprzedaż Alior Banku na rzecz PZU za 1,6 mld zł). Warto zauważyć, że dwie z tych transakcji (dotyczące Alior Banku i Bogdanki) dotyczyły przejęcia spółek prywatnych przez spółki kontrolowane przez Skarb Państwa.
Jeśli chodzi o oczekiwaną konsolidację sektora bankowego oraz sprzedaż banków, obecnie mamy do czynienia z pewnym zastojem na rynku transakcyjnym, który wynika z niepewności związanej z zamiarem wprowadzenia podatku bankowego oraz z innych czynników regulacyjnych wpływających na kondycję sektora. Podobna sytuacja dotyczy sektora handlowego, a w szczególności sieci wielkopowierzchniowych, i również ma swoją genezę w nowych obciążeniach podatkowych. Rok 2016 pokaże, w jaki sposób te zmiany wpłyną na konsolidację w obu sektorach.
Ostatnie 12 miesięcy było pomyślnym okresem dla sektora nieruchomości, w którym przeprowadzono pięć dużych transakcji o wartości powyżej 200 mln euro ( m. in. sprzedaż polskich aktywów spółki Trigranit na rzecz TPG, sprzedaż centrum handlowego Riviera w Gdyni na rzecz Union Investment Real Estate, sprzedaż centrum handlowego Stary Browar w Poznaniu na rzecz Deutsche Banku oraz sprzedaż Echo Investment na rzecz funduszy PIMCO i Oaktree Capital Management). Tendencja ta prawdopodobnie utrzyma się w 2016 r., gdyż Polska jest nadal postrzegana jako atrakcyjny rynek nieruchomości komercyjnych.
Naprawdę wysoki poziom aktywności obserwowaliśmy w środkowym segmencie rynku, obejmującym transakcje o wartości od 20 mln do 75 mln euro. W tym przypadku oferty najczęściej były podyktowane zmianą pokoleniową i decyzjami nowych właścicieli, którzy odziedziczyli przedsiębiorstwa i postanowili odzyskać środki finansowe. Najbardziej znaczącą transakcją była tu sprzedaż Home.pl przez V4C na rzecz United Internet.
Spodziewam się, że ta tendencja utrzyma się w 2016 r. Tym bardziej, że większość transakcji w tym segmencie rynku dotyczy sektorów nieregulowanych, które są w mniejszym stopniu zależne od zmian regulacyjnych i podatkowych.
Kolejnym czynnikiem, który może dać impuls do zwiększenia w nadchodzących miesiącach aktywności w zakresie M&A, są rozczarowujące wyniki spółek notowanych na giełdzie. Niepewność, która zapanowała w drugiej połowie 2015 r. w kwestiach politycznych i regulacyjnych, sprawiła że wskaźniki spółek giełdowych spadły do rekordowo niskich poziomów. Dotyczy to głównie przedsiębiorstw z sektorów regulowanych (np. bankowości, ubezpieczeń i energii) lub z udziałem Skarbu Państwa. Jednakże wraz ze spadkiem indeksów większości polskich spółek typu blue chip, zmniejszyła się również wartość większości notowanych przedsiębiorstw zaliczanych do średniego segmentu rynku. Spadki na giełdzie mogą więc przynieść nowe okazje w postaci możliwości nabycia za rozsądną cenę notowanych na niej spółek.
Trzeba także zwrócić uwagę na rosnący trend, jakim jest aktywność polskich spółek w zakresie M&A za granicą. W 2015 r. byliśmy świadkami takich transakcji, jak przejęcie przeprowadzone przez spółkę Amica w Wielkiej Brytanii oraz Wielton we Francji. Transakcje te dowodzą, że polskie coraz częściej spółki i z sukcesem podejmują ekspansję zagraniczną, w szczególności w krajach Unii Europejskiej.
Opracowanie: Ireneusz Walencik
i.walencik@rynekprawniczy.pl
